Ամենափրկիչ եկեղեցի

1850-ականներին հայկական կաթոլիկ և հունական ուղղափառ եկեղեցիներ են կառուցվել Ալեքսանդրապոլ-Գյումրիի կենտրոնում: Վիրավորվելով այս փաստից հայ Առաքելական եկեղեցու նվիրյալները (ովքեր մեծամասնություն են կազմում քաղաքի բնակչության մեջ) որոշում են կառուցել նոր եկեղեցի 2 եկեղեցիների մեջտեղում, որը կլիներ ավելի մեծ և ավելի տպավորիչ:

Կառուցումը սկսվել է 1858-1872թթ.: Եկեղեցին կառուցվել է Անիի Մայր Տաճարի ճարտարապետության նմանությամբ: Այնուամենայնիվ Ամենափրկիչը ավելի մեծ է Անիի Մայր տաճարից: Ճարտարապետը վարպետների վարպետ հայտնի Թադևոս Անտիկյանն է: Մարդիկ պատմում են, որ Թադևոսը ամեն օր կառքով գնացել է Անիի՝ Կաթողիկե տաճարը տեսնելու և երեկոյան վերադառնալով՝ փորձել է նման կերպ կառուցել Ամենափրկիչ եկեղեցին:

1930թ.-ի սկզբին եկեղեցին գրավվել է խորհրդային կառավարության կողմից և ավիրվել է 1932թ.-ին:

Ավելի ուշ 1964թ.-ին զանգակատունը վերակառուցվեց: Խորհրդային կառավարության իշխանության ժամանակ, եկեղեցին օգտագործվում էր որպես թանգարան, ավելի ուշ որպես դասակն երաժշտության համերգասրահ:

1988թ.-ի ավերիչ երկրաշարժից հետո Ամենափրկիչ եկեղեցին ամբողջությամբ վնասվել է և 2002թ.-ից գտնվում է վերականգնման աշխատանքի ընթացքի մեջ: